๋๋ ์ต์ฌํ ํ๋ณด๊ฐ ๊ตญ๊ฐ๊ฐ ๊ตญ๋ฏผ์ ์ถ์ ์ฑ ์์ง ์ ์๋ค๊ณ ์ด์ผ๊ธฐ ํ์ ๋ ์ฆ๊ฐ์ ์ผ๋ก ๊ณต๊ฐ์ด ๊ฐ๋ค. ์๋ํ๋ฉด ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ตญ๊ฐ๋ฅผ ๊ฐ์กฑ์ ํ๋๋ ํํ๋ก ์๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ‘์์ ์ ๊ฐ์น๊ตญํ์ฒํ’๋ผ๋ ์ธ๊ณ๊ด์ด ์์ง๋ ํ๊ตญ์ฌํ์ ํ์กดํ๊ณ ์๋ค.ย
์ด ์ธ๊ณ๊ด์์ย ์๋ฏผ์ฌํ๋ ํ ๊ฐ์กฑ์ด๋ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค ํ ‘๊ฐ์กฑ’์ธ๋ฐย ๋๊ตฌ๋ ์ ์ด๊ณ ๋๊ตฌ๋ ๋ชป์ด๊ณ ์ด๊ฒ์ ๊ณตํํ์ง ์๋ค. ๋ค๊ฐ์ด ์ ์ด์์ผ ํ๋ค.ย ‘๋์’, ์์ฆ ํํ์ผ๋ก๋ “๊ณต์ต”, ๋ฅผ ์ํด์ ๊ฐ์ธ์ ์ด์ต์ ๋ง๋ ํ ํฌ์๋์ด์ผ ํ๊ณ , ์ ๋ถ๋ ๋๊ฐ์กฑ์ ์ด๋๋ ‘์ด๋ฒ์ด ์๋ น’ ๋น์ทํ ๊ฒ ๋๋ค.ย
ํนํ ํ ์ ๋ถ๋ ์ง๊ถํ๊ณ ๋ด๋ด ๊ณต/์ฌ ๊ตฌ๋ถ์์ด ์ฌ์ ์ธ ์์ญ๊น์ง ํต์ ํ๊ณ ์ ํ์๋ค.ย ย
‘์์ ์ค์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ณต์ต์ ์ํด์๋ ํฌ์๋์ด์ผ ํ๋ค.’ ์ด๊ฒ ํ ์ ๋ถ์ ๊ทธ ์ง์ง์๋ค์ ๋ ผ๋ฆฌ์ด๋ค.ย
๊ทธ๋์ ๊ฐ์ฅ ์ฌ์ ์ธ ์์ญ, ์ฆ ๊ฐ์น๊ด, ์ฌ์, ๋๋๊ด ๋ฑ ๋ด๊ฐ ์ธ์์ ์ด๋ป๊ฒ ๋ณด๊ณ ์ด๋ป๊ฒ ์๊ฐํ๋๋์ ์์ญ๊น์ง ๊ตญ๊ฐ์ ๋ฒ์ด ์นจ๋ฒํ๋ค.ย ‘์ผ์ ๊ฐ์ ๊ธฐ’๋ผ๋ ๋จ์ด๋ฅผ ๊ผญ ์จ์ผ ํ๊ณ ๊ทธ ๋จ์ด๊ฐ ์๋๋ฉด ์๋์ผ๋ก ์์ ๋๋ค.ย
๋ ์์ ์ ์์ ์์ง์ ์๊ด์์ด. ์ฌํ๋น๋ฆฌ๊ฐ ๋ง์ผ๋ฏ๋ก ์ฌํ์ฌ๋จ์ ์์ด์ ธ์ผ ํ๋ค. ๋ํ๋ฏผ๊ตญ์ ํ์์ ๋ง์๋๋ก ๋ฝ์ ์ ์๋ ์ฌ๋ฆฝํ๊ต๊ฐ ์๋ ์์ฃผ ๋๋ฌธ ๋๋ผ์ด๋ค. ์ญ์ฌ๋ฅผ ์๋ชป ํด์ํ๋ฉด ์๋๊ธฐ์ ์ญ์ฌ์๊ณก๊ธ์ง๋ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ด ๋ง๋ค์ด์ง๋ค.ย
๊ทธ๋ฌ๋ ๊ทผ๋์ฌํ์์ ๊ตญ๊ฐ๋ ๊ฐ๊ฐ์ธ์ด ์ ํํ์ฌ ์กฐ์งํ๋ ๊ฒฐ์ฌ์ฒด, ํน์ ์ด์ต์ง๋จ์ด๋ค. ๊ฐ์ธ์ ์ด์ํ์ฌ ์กด์ฌํ๋ ๊ทธ ๋ฌด์์ด ์๋๋ค. ์ฆ ๊ตญ๊ฐ๋ ๊ตญ๋ฏผ์ด ๋ง๋ ๊ฒ์ด๊ณ ๊ตญ๊ฐ์ ํ์์ฃผ์ฒด๋ ๊ฐ์ ์ ์ผ๋ก ๊ตญ๋ฏผ์ด๋ค.ย
์๋ฐํ ๋งํ๋ฉด, ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๊ตญ๊ฐ๊ฐ ๊ตญ๋ฏผ์๊ฒ ๊ธฐ๋ณธ์๋์ ์ค๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ด๊ฐ ์๋ ๋ค๋ฅธ ์กด์ฌ๊ฐ ๋์๊ฒ ๋ฌด์์ ์ ๋ฌผํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ๋ด๊ฐ ๋ธ ์ธ๊ธ์ผ๋ก ๋์๊ฒ ์ฃผ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฆ ๊ตญ๋ฏผ์ ์ธ๊ธ์ ๊ธฐ๋ณธ์๋์ผ๋ก ๋๊ฐ์ด ๋๋ ๊ฐ๋๋, ๋์๊ฐ ๊ทธ๊ฒ์ดย ๋น๊ณค๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์ ํจ์จ์ ์ธ๊ฐ ํ๋ ๊ฒ์ด ์ด์์ง ๊ตญ๊ฐ๊ฐ ๋๋ฅผ ์ํด ์ํ๋ฅผ ๋ฒ ํธ๋๋ ์๋๋์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋๋ค.ย ย
๊ตญ๋ฏผ์ด ๊ณ ๋ฑํ๊ต๊น์ง ๋ฑ๋ก๊ธ ๋ด์ง ์๊ณ ‘๋ฌด์’์ผ๋ก ๊ต์ก๋ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ตญ๋ฏผ ์ธ๊ธ์ผ๋ก ๊ณต๋์ผ๋ก ๊ต์ก์ ๋ฐ๊ฒ ํ์๋ ๊ฒ์ด๋ค.ย ‘๊ตญ๊ฐ๊ฐ ์์ด๋ฅผ ํค์์ผ ํ๋ค’๋ ๊ฒ๋ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ค.ย ์ด์๋ ์์ด๋ค์ ๊ณต๋์ผ๋ก ํค์ฐ๋๋ ๋ง๋์ ์ด์์ด๋ค. ๋๋ผ๊ฐ ๊ณต์ง๋ก ํค์์ค์ผ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ.ย ํ๊ต ๋ฌด์๊ธ์๋ ์ธ๊ธ์ผ๋ก ๊ณต๋์ผ๋ก ์์ฌ์ค๋นํด์ ๋จน์๋ ๊ฒ์ด๋ค.ย ์งํ์ฒ ๋ฌด๋ฃ ์น์ฐจ๋ ์ธ๊ธ์ผ๋ก ๊ณต๋์ผ๋ก ์น์ฐจ์๊ธ์ ๋ด์๋ ๊ฒ์ด๋ค.ย
๋ค์ ๋งํ๋ฉด ์ด์๋ ‘๊ณต์ง’๋ ์๋๋๊ฐ ์๋๋ผ ์ธ๊ธ์ ๊ตญ๊ฐ์ ๋ด๊ณ ๊ณต๋์ผ๋ก ํ๋๋ ์๋๋ฉด ํ์ํ ๋ ์๋น์ค๋ฅผ ๋ฐ๋ ์ฌ๋์ด ๊ฐ๋ณ์ ์ผ๋ก ์ง๋ถํ๋๋์ด๋ค.ย
ํธํ ์ ์์ฌ, ์๋ฃ, ์์ฃผ, ์ฌ์ฐ๋ ๋ฑ ๋ชจ๋ ์๋น์ค๊ฐ ‘๋ฌด๋ฃ’์ธ ๋น์ผ ์๋ฐ์๊ธ์ ๋ด๋๋ ์๋๋ฉด ๊ทธ๋ ๊ทธ๋ ์์ฌ์๊ธ, ์๋ฃ, ์์ฃผย ๋ฐ๋ก ๋ด๋ ์ ๋ ดํ ์๋ฐ์๊ธ์ ๋ด๋๋์ ์ฐจ์ด์ ๋น์ทํ๋ค.ย ย ย
์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ณ ์๋๋ก๋ฅผ ๊ตญ๊ฐ๊ฐ ๊ณต์ง๋ก ๋ง๋ค์ด ์ค ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ํ์ง ์๋๋ค. ๊ตญ๊ฐ๊ฐ ๊ณต์ง๋ก ๊ตญ๋ฏผ์ ์ง์ผ์ค๋ค๊ณ ๋งํ์ง ์๋๋ค.ย ๋ค ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ธ ์ธ๊ธ์ผ๋ก ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ํฉ์ํด์ ํ ๊ฑฐ์ง ๊ตญ๊ฐ๊ฐ ๊ตญ๋ฏผ์๊ฒ ์ ๋ฌผํ ๊ฒ ์๋๋ค.ย ๋ฌธ์ ๋ ‘์ด๋๊น์ง ๊ณต๋์ผ๋ก ํ๋๋’๋ค. ์ธํ๋ผ, ๊ตญ๋ฐฉ, ๊ฒฝ์ฐฐ ์ด๋ฐ ๊ฒ์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ๊ทผ๋๊ตญ๊ฐ๊ฐ ๋ค ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค.ย ๊ฐ์ธ์ด ํผ์ ํด๊ฒฐํ ์ ์๋ ๋ฌธ์ ๋ผ์ ๋์ ๋ชจ์ ๊ณต๋์ผ๋ก ํด๊ฒฐํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ ๋์ด ์ธ๊ธ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ๋ ธํ๋ฅผ ๋ณด์ฅ ๋ฐ๋ ๊ฒ, ๋จน๋ ๊ฒ, ์ฃผํ, ์ก์, ๊ต์ก, ์๋ฃ, ์ด๋ฐ ๊ฒ์ ๋ง์ ๊ตญ๊ฐ์์๋ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ๊ฒ์ ๊ณต๋์ผ๋ก ํด๊ฒฐํ์ง๋ง ๋น๊ณคํ ๊ณ์ธต์ด ์๋๋ฉด ๊ฐ๋ณ์ ์ผ๋ก ์๊ธฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ๋ ๋ด์์ , ์๊ธฐ ์ทจํฅ๋๋ก ํด๊ฒฐํ๋ฉฐ ์ด์๊ฐ๋ค.ย ย
๊ทธ๋ ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ ๋ถ๊ฐ ๊ตญ๋ฏผ์ ์ถ์ ๋ชจ๋ ์ฑ ์์ง๊ฒ ๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ตญ๋ฏผ์ด ์ด์๊ฐ๋ฉฐ ๋ถ๋ชํ๋ ๋ชจ๋ ๋ฌธ์ ๋ค์ ‘๊ณต๋์ผ๋ก’ ํด๊ฒฐํ๋๋ก ํ๊ฒ ๋ค๋ ๊ฒ๊ณผ ๋น์ทํ๋ค.ย ๋น์ฐํ ๊ตญ๋ฏผ ๊ฐ๊ฐ์ธ์ ์ฌ์ ์ธ ์์ญ, ์ฆ ๋๊ตฌ ๊ฐ์ญ ์๋ฐ๊ณ ์์ ๋กญ๊ฒ ์๊ฐํ๊ณ ์ด์๊ฐ๋ ์ ํ์ ์์ญ์ ์ถ์๋๊ณ ์ฌ๋ผ์ง๊ฒ ๋๋ค.ย ๊ทธ๊ฒ์ ์ต์ฌํ ํ๋ณด ๋ง๋๋ก ์ ๋ถ์ ๊ฐ์ ๊ณผ ๊ฐ์ญ์ด ์ฌํด์ง๊ณ ์ ๋ถ์ ๊ฐ์ํ์ ์ด๊ฒ ๋๋ ๊ฒ์ ๋ปํ๋ค.
๐บ ๊น์ํฌ ๊ต์๋ ์์ธ๋ ์๋ฅํ๊ณผ๋ฅผ ์กธ์ ํ๊ณ ๋ฏธ๊ตญ ์์นด๊ณ ๋ํ์์ ๋ฌธํ์ธ๋ฅํ ๋ฐ์ฌํ์๋ฅผ ๋ฐ์์ผ๋ฉฐ ํ๊ตญํ ์ค์์ฐ๊ตฌ์ ์ ์ ์ฐ๊ตฌ์์ผ๋ก ์ฌ์งํ๋ฉฐ ย ์ผ์ ์๋์ ๊ฐ์กฑ๋ณํ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌํ๋ก์ ํธ๋ฅผ ์ํํ ๋ฐ ์๋ค. ์ฃผ์ ๋ ผ๋ฌธ์ผ๋ก โFrom Gentry to the Middle Class: The Transformation of Family, Community, and Gender in Koreaโ(๋ฐ์ฌํ์๋ ผ๋ฌธ), ใ๋์ ์ค์ฐ์ธต์ ํต๊ฐ์กฑํ์ ๊ฐ์กฑ ๋ด ์๊ณ๊ด๊ณ ๋ณํ์ ๋ฌธํ์ ๋ถ์ใ(ใํ๊ตญ๋ฌธํ์ธ๋ฅํใ, 1995), ใ๋ฌธํ์ ๊ด๋ ์ฒด๋ก์์ ๊ฐ์กฑ: ํ๊ตญ ๋์ ์ค์ฐ์ธต์ ์ค์ฌ์ผ๋กใ(ใํ๊ตญ๋ฌธํ์ธ๋ฅํใ, 1995), โโHome is a Place to Restโ: Constructing the Meanings of Work, Family and Gender in the Korean Middle Classโ(Korea Journal, 1998), โMothers and Sons in Modern Koreaโ(Korea Journal, 2001), ใ๋๊ฐ์กฑ ์์ ์์ด๋ค: ์ผ์ ์๋ ์ค์๋ฅ์ธต์ ์๋๊ธฐใ(ใ๊ฐ์กฑ๊ณผ ๋ฌธํใ, 2007)ย โ๋์ ์ค์ฐ์ธต ๊ธฐํผ์ฌ์ฑ์ ์ทจ์ ๊ณผ ๋ถ๋ถ ์ญํ :โ์๊ธฐ ์ผโ์ ์ ์นํโ๋ฑ์ด ์๋ค.
๐บย ์ค๋ฆฐ ๊น์ํฌ ๊ต์์ ๊ธ์ ์ ์๊ถ์ ์ ์ ์ผ๋ก ๊น์ํฌ ๊ต์์๊ฒ ์์ต๋๋ค. ๋ฌด๋จ์ ์ฌ๋ ์ ์๊ถ๋ฒ์ ์๋ฐฐ๋ ์ ์์ต๋๋ค.
๊ด๋ จ๊ธฐ์ฌย ๊น์ํฌ ์นผ๋ผ(14) ๋ฌด์์ด ๋ฏผ์ฃผ์ฃผ์์ธ๊ฐ
๊ด๋ จ๊ธฐ์ฌย ๊น์ํฌ ์นผ๋ผ(15) “๊ตญ๋ฏผ๊ณผ ์ํตํ๋ผ๊ณ ์๋ ๊ฒฝ์ฐฐ ์๋๋ค”
๊น์ํฌ ์นผ๋ผ(15) “๊ตญ๋ฏผ๊ณผ ์ํตํ๋ผ๊ณ ์๋ ๊ฒฝ์ฐฐ ์๋๋ค”